Du senpreparaj statistikaj illustraĵoj pri Esperanto

✍️ Skribite je la 2023-07-09 per 1144 vortoj.
Parto de life languages Esperanto

Enkonduko

Mi trovis la etimologia vortaro de András Rajki. Estas vortprovizlisto kiu montras la fonto de la vorto. Tiu listo ne estas kompleta sed montras la plimulto da baza esperantaj vortoj. Mi tuj volis esplori la fontlingvo de plimulto da Esperanto vortoj. Mi verkis ilustraĵojn de statistikaj datumoj en majo [Mastodon, EN].

Plie, “Esperanto” eldono 1378 (4) de aprilo 2023 de UEA montras la grandeco de membraro per lando. Mi vidis la tutan numeron en tiu eldono sed mi miris pri la proporcio da membroj per lando kontraŭ nacianoj. Mi trovis tiujn datumojn per Vikipedio.

Ilustraĵo unu: Etimologio

Mi prenis 20 minutojn por trovi la Etimologia Vortaro de Esperanto by András Rajki (2006). Mi prenis 20 minutojn plie por konverti la PDF dosieron al tekstdokumento kaj kalkuli ĝin per python. Mi prenis 20 minutojn fine por bildigi la resulton kun LibreOffice.

La vortaro montras proksime 4800 erojn. La ligita versono ne enhavas lian rimarkojn. Mi remencias ilin ĉi tie:

  • András Rajki enfokusigis al denaskaj lingvoj de Zamenhof: pol, rus, yid.

  • Zamenhof tre interesiĝis pri la litovian, la germanan kaj lernis la aliajn lingvojn en la figuro; krom la nederlanda. András aldonis ĝin intence.

  • La greka kaj la hispana ofte ne estas montrita intence.

  • Ne-indogermanaj lingvoj aperus sed estas preterlasa. Por ekzemplo la aramea kaj la hebra.

Nun mi konkludis:

  • Estas pli bonaj datumbazoj, sed la vortaro de András estas tre simpla por kalkuli.

  • Mi normaliĝis la identigilo al ISO 639-3. For la greka, András nur esploris la antikva greka vortporvizo (grc, ne ell).

  • Laŭ mi, la hispana estus en la unua tri lokoj per strikta aliro. Eble en la unua loko.

  • Pierre Janton faris tiun anglan rimarkon: “More than 75% of the lexemes are taken from Latin languages, in particular from Latin and French, and 20% from the Anglo-germanic languages, the remaining include loan-words from Greek, above all scientific ones, Slavic languages and, for a very small proportion from Hebrew (amen), Arabic (alkazabo) and Japanese (anzuo), etc.”

Mi ankaŭ trovis tiujn interesajn ligilojn:

La fina ilustraĵo sekvas:

Ilustraĵo de la etimologio de Esperanta vortprovizo

Ilustraĵo du: UEA membraro

Mia afabla Esperanta amiko donis al mi eldono 1378 (4) de “Esperanto”. “Esperanto” estas la gazeto de UEA, kiu estas la plej granda Esperanto asocio tra la mondo laŭ mi. La fina paĝo montras la grandeco de oficialaj UEA membraro per lando en 2022. Por Ĉinio la numbero estas 1411, 869 por Germanio, kaj 975 por Japanio. Mi miris pri la numero rilate la nacianoj.

Mi nur uzis la landojn kiu havas pli ol 50 membroj. Mi ne konas la ĝustan limon sed mi uzis kvindek. Malgranda numero ankoraŭ povas gravi ĉar la lando eble havas malpli da nacianoj. Mi trovis la numero da nacianoj en la angla Vikipedio. Ofte la paĝo ne montras la numero de 2022. Tiam mi uzis la proksiman valoron (2023, k.t.p.).

Illustration of UEA members per country
Argentino; 109; 46044703
Albanio; 30; 2793592
Armenio; 3000756
Aŭstralio; 113; 26000000
Aŭstrio; 95; 9027999
Belgio; 305; 11697557
Benino; 73; 13754688
Bosnio-Hercegovino; 89; 3475000
Brazilo; 290; 203062512
Britio; 342; 60800000
Bulgario; 152; 6447710
Burundo; 395; 13162952
Ĉeĥio; 90; 10827529
Ĉilio; 52; 18549457
Ĉinio; 1411; 1411750000
Danio; 117; 5935619
Finnlando; 174; 5614571
Francio; 713; 68042591
Germanio; 869; 84270625
Hinda Unio; 81; 1428627663
Hispanio; 328; 47222613
Hungario; 161; 9678000
Indonezio; 83; 277749853
Irano; 130; 87590873
Israelo; 130; 9745760
Italio; 534; 58853482
Japanio; 975; 124840000
Kanado; 137; 39858480
Kolombio; 172; 49336454
Kongo (Dem. Resp.); 136; 111859928
Korea Resp.; 314; 51966948
Kroatio; 112; 3871833
Kubo; 451; 10985974
Latvia; 98; 1842226
Litovio; 119; 2862380
Luksemburgo; 106; 660809
Madagaskaro; 57; 28812195
Meksiko; 162; 129875529
Nederlando; 252; 17886100
Nepalo; 76; 30666598
Norvegio; 114; 5488984
Pakistan; 55; 249566743
Peruo; 55; 32440172
Pollando; 272; 38036118
Rusio; 198; 147182123
Serbia; 81; 6647003
Slovenio; 112; 2116972
Svedio; 246; 10481937
Svislando; 183; 8738791
Ukrainio; 101; 36744636
Usono; 607; 333287557
Vjetnamio; 139; 99460000
== Membraro entute

Albanio	30
Ĉilio	52
Peruo	55
Pakistan	55
Madagaskaro	57
Benino	73
Nepalo	76
Serbia	81
Hinda Unio	81
Indonezio	83
Bosnio-Hercegovino	89
Ĉeĥio	90
Aŭstrio	95
Latvia	98
Ukrainio	101
Luksemburgo	106
Argentino	109
Slovenio	112
Kroatio	112
Aŭstralio	113
Norvegio	114
Danio	117
Litovio	119
Israelo	130
Irano	130
Kongo (Dem. Resp.)	136
Kanado	137
Vjetnamio	139
Bulgario	152
Hungario	161
Meksiko	162
Kolombio	172
Finnlando	174
Svislando	183
Rusio	198
Svedio	246
Nederlando	252
Pollando	272
Brazilo	290
Belgio	305
Korea Resp.	314
Hispanio	328
Britio	342
Burundo	395
Kubo	451
Italio	534
Usono	607
Francio	713
Germanio	869
Japanio	975
Ĉinio	1411

== Proporcio per lando

Hinda Unio	0.00001 %
Pakistano	0.00002 %
Indonezio	0.00003 %
Ĉinio	0.00010 %
Kongo (Dem. Resp.)	0.00012 %
Meksiko	0.00012 %
Rusio	0.00013 %
Vjetnamio	0.00014 %
Brazilo	0.00014 %
Irano	0.00015 %
Peruo	0.00017 %
Usono	0.00018 %
Madagaskaro	0.00020 %
Argentino	0.00024 %
Nepalo	0.00025 %
Ukrainio	0.00027 %
Ĉilio	0.00028 %
Kanado	0.00034 %
Kolombio	0.00035 %
Aŭstralio	0.00043 %
Benino	0.00053 %
Britio	0.00056 %
Korea Resp.	0.00060 %
Hispanio	0.00069 %
Pollando	0.00072 %
Japanio	0.00078 %
Ĉeĥio	0.00083 %
Italio	0.00091 %
Germanio	0.00103 %
Francio	0.00105 %
Aŭstrio	0.00105 %
Albanio	0.00107 %
Serbia	0.00122 %
Israelo	0.00133 %
Nederlando	0.00141 %
Hungario	0.00166 %
Danio	0.00197 %
Norvegio	0.00208 %
Svislando	0.00209 %
Svedio	0.00235 %
Bulgario	0.00236 %
Bosnio-Hercegovino	0.00256 %
Belgio	0.00261 %
Kroatio	0.00289 %
Burundo	0.00300 %
Finnlando	0.00310 %
Kubo	0.00411 %
Litovio	0.00416 %
Slovenio	0.00529 %
Latvio	0.00532 %
Luksemburgo	0.01604 %

Konkludo

La ilustraĵoj montras ke la franca, la itala, kaj la angla gravas por la plimulto de la vortprovizo (krom la hispana intence). Cetere Luksemburgo, Latvio, Slovenio, Litovio, kaj Kubo estas landoj kun granda proporcio da UEA membroj. Kvankam Ĉinio havas la plej granda numero da membroj, la proporcio estas malgranda. Por ekzemplo, Kubo kaj Burundo venkas.

Amuzaj projektoj!